Mustafa Kemal Atat¸rk Fotoraf ve Objeler
Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşu, Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküşünün ardından, Türk milletinin bağımsızlık mücadelesi ve modern bir devlet kurma çabalarının sonucudur. Bu süreç, özellikle Mustafa Kemal Atatürk‘ün liderliğinde gerçekleşmiştir ve Türkiye’nin modernleşmesinin temellerini atmıştır. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu, 1919’dan 1923’e kadar süren bir dizi askeri, siyasi ve toplumsal gelişmenin sonucudur.
1. I. Dünya Savaşı ve Osmanlı İmparatorluğu’nun Çöküşü
- I. Dünya Savaşı (1914-1918), Osmanlı İmparatorluğu’nu ağır şekilde zayıflatmış ve imparatorluk savaşa Almanya’nın yanında katılmıştır. Savaş sonunda Osmanlı, Müttefik Devletler (İngiltere, Fransa, Rusya, İtalya) karşısında yenilmiştir.
- Mondros Ateşkes Antlaşması (30 Ekim 1918): Osmanlı İmparatorluğu, bu antlaşma ile fiilen savaşı kaybetmiş ve imparatorluğun işgal edilmesi yolunda ilk adımlar atılmıştır. Müttefikler, Osmanlı topraklarını işgal etmeye başlamışlardır.
2. Kurtuluş Savaşı’nın Başlangıcı
- İstanbul’un İşgali ve Tepkiler: 16 Mart 1920’de, İngilizler İstanbul’u işgal etti. Aynı dönemde, Mondros Ateşkes Antlaşması‘nın getirdiği şartlar, Osmanlı topraklarında bağımsızlık hareketlerini körüklemişti. İstanbul’daki Osmanlı hükümetinin zayıflaması ve işgaller, Türk halkında büyük bir tepkilere yol açtı.
- Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a Çıkışı (19 Mayıs 1919): Mustafa Kemal, 1919 yılında Samsun’a çıkarak Kurtuluş Savaşı’nı başlattı. Burada, Erzurum Kongresi (23 Temmuz – 7 Ağustos 1919) ve Sivas Kongresi (4 – 11 Eylül 1919) gibi toplantılarla Kurtuluş Savaşı için siyasi bir temele dayanan hareket başlatıldı.
- Amasya Genelgesi (22 Haziran 1919): Mustafa Kemal ve arkadaşları, bu genelgede, vatanın bütünlüğünü savunarak, padişah ve hükümetin işgallere karşı bir şey yapmadığını belirttiler ve halkı direnişe çağırdılar. Bu genelge, Türk milletinin bağımsızlık için harekete geçmesi gerektiğini ifade ediyordu.
- Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Açılması (23 Nisan 1920): Mustafa Kemal’in öncülüğünde, Ankara’da Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) açıldı. Meclis, İstanbul’daki Osmanlı hükümetini tanımayarak, millî iradeyi temsil eden bir yönetim olarak faaliyet göstermeye başladı.
3. Kurtuluş Savaşı ve Zaferler
Kurtuluş Savaşı, birkaç önemli cephede verilen mücadelelerden oluştu.
- İzmir’in Kurtuluşu (9 Eylül 1922): Kurtuluş Savaşı’nın en büyük zaferi, Yunanistan’a karşı elde edilen zaferle sağlandı. Büyük Taarruz (26 Ağustos – 9 Eylül 1922) sonunda İzmir, Türk ordusu tarafından işgalden kurtarıldı.
- Mudanya Mütarekesi (11 Ekim 1922): Kurtuluş Savaşı’nda elde edilen zaferin ardından, Mudanya Mütarekesi imzalandı. Bu antlaşma, İstanbul ve Boğazlar’ın Türklerin kontrolüne verilmesini ve Anadolu’dan Yunan kuvvetlerinin çekilmesini sağladı.
- Lozan Barış Antlaşması (24 Temmuz 1923): Lozan’da yapılan barış görüşmelerinin sonucunda, Türkiye Cumhuriyeti’nin uluslararası alanda bağımsızlığı ve sınırları kabul edilmiştir. Bu antlaşma, Türkiye’nin bağımsızlığını tescillemiş ve Osmanlı İmparatorluğu’nun sona erdiğini resmen ilan etmiştir.
4. Cumhuriyetin İlanı (29 Ekim 1923)
- Cumhuriyetin İlanı: 29 Ekim 1923’te, Türkiye Cumhuriyeti ilan edilmiştir. Mustafa Kemal, TBMM tarafından Cumhurbaşkanı olarak seçilmiş ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanı olmuştur. Cumhuriyetin ilanı, Türk halkının egemenliğini tam olarak elinde bulundurmasını simgeleyen en önemli adım olmuştur. Cumhuriyetin ilan edilmesinin bazı önemli adımları şunlardır:
- Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922): Saltanat kaldırılarak Osmanlı hükümetinin sona erdiği ilan edilmiştir.
- Hilafetin Kaldırılması (3 Mart 1924): Hilafet (İslam dünyasının dini liderliği) de kaldırılmıştır. Bu adım, Türkiye’nin sekülerleşme yolunda attığı önemli bir adımdır.
5. Atatürk’ün Reformları ve Cumhuriyetin Kuruluşu
Cumhuriyetin ilanıyla birlikte, Mustafa Kemal Atatürk liderliğinde Türkiye’de köklü değişiklikler yapılmış, modern bir ulus-devlet inşa edilmiştir. Atatürk’ün reformları, Türkiye’nin siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik yapısını derinden etkilemiştir. Bu reformlardan bazıları şunlardır:
- Harf İnkılabı (1928): Osmanlıca alfabeden Latin alfabesine geçiş yapılmıştır. Bu, okuryazarlığın artmasını sağlamış ve halkın eğitim seviyesini yükseltmiştir.
- Laiklik Reformu: Atatürk, din ile devlet işlerini birbirinden ayırarak, laik bir devlet yapısı kurmuştur. Dini öğretiler, devlet yönetiminden bağımsız hale getirilmiştir.
- Kadın Hakları: Kadınlara oy verme hakkı tanınmış (1934), kadınların sosyal hayatta daha aktif olmalarının önünü açacak adımlar atılmıştır.
- Eğitim Reformu: Eğitim sistemi yeniden düzenlenmiş, modern okullar açılmış ve bilimsel temellere dayalı bir eğitim anlayışı benimsenmiştir.
- Ekonomik Reformlar: Devletçilik ilkesi doğrultusunda, yerli sanayinin gelişmesi için teşvikler sağlanmış, çok sayıda fabrika açılmıştır.
Türkiye Cumhuriyeti, Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılmasından sonra, Türk halkının bağımsızlık mücadelesi ve Mustafa Kemal Atatürk’ün liderliğinde kurulan modern bir devlettir. 29 Ekim 1923’te ilan edilen Cumhuriyet, Türk milletinin egemenliğini elinde bulundurduğu ve çağdaş bir devlet yapısı kurduğu dönüm noktası olmuştur. Atatürk’ün gerçekleştirdiği reformlarla, Türkiye hızla modernleşmiş ve demokratik, laik bir Cumhuriyet olarak uluslararası alanda yerini almıştır. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulması, sadece Türkiye için değil, dünya tarihi için de önemli bir dönüm noktasıdır.
