I. Mustafa, Osmanlı İmparatorluğu’nun 17. padişahıdır ve oldukça ilginç bir yaşam ve saltanat dönemi geçirmiştir. 1591 yılında doğan I. Mustafa, tahta iki kez çıkmış, ancak saltanatı, özellikle psikolojik sorunları ve yönetimdeki istikrarsızlık nedeniyle Osmanlı tarihinde önemli bir yer edinmiştir.
I. Mustafa’nın Hayatı
- Doğumu ve Ailesi: I.Mustafa, 1592 yılında, Manisa’da doğdu. Babası Sultan Üçüncü Mehmed, annesi Handan Sultan’dır.
- Saltanata İlk Çıkışı: I. Mustafa, ilk kez 1617 yılında tahta çıkmıştır. I. Ahmet’in erken ölümü sonucu, tahta geçen I. Mustafa, oldukça genç bir padişahtı ve saltanatı kısa sürdü. I. Mustafa’nın tahta çıkışının ardından, imparatorluk içindeki yönetim kargaşası artmış ve devletin yönetimi bir süre karmaşık bir hal almıştır.
I. Mustafa’nın Saltanatı
- İlk Saltanatı (1617-1618): I. Mustafa, 1617’de tahta çıkmış, ancak yalnızca 1 yıl hükümet etmiş, ardından yerini IV. Murad’a bırakmıştır. Tahtta kalma süresi kısa olmasına rağmen, döneminde önemli iç karışıklıklar yaşanmıştır. Saltanatı sırasında padişah, oldukça durgun bir yönetim tarzı sergilemiş, siyasi kararlar genellikle sadrazam ve diğer devlet adamları tarafından alınmıştır.
- Psikolojik Sağlık Sorunları: I. Mustafa’nın en belirgin özelliği, yönetimdeki istikrarsızlık ve kişisel zorluklarıydı. I. Mustafa, ciddi psikolojik sorunlarla mücadele ediyordu. Birçok tarihçi, onun zihinsel sağlığının bozulduğunu ve bu nedenle tahtta uzun süre kalamadığını belirtmektedir. I. Mustafa’nın akıl sağlığı, yönetimi üzerinde olumsuz etkiler yaratmış ve bu durum, zaman zaman ona karşı olan güveni sarsmıştır. Hatta bir süre boyunca, padişah olarak kabul edilmemiş ve yerine başka bir padişah geçirilmiştir.
- Saltanata Yeniden Çıkışı (1622-1623): İlk saltanatı sona erdikten sonra, I. Mustafa, IV. Murad’ın tahta çıkmasıyla birlikte sürgüne gönderilmiştir. Ancak IV. Murad’ın tahttan indirilmesinin ardından, 1622’de tekrar tahta çıkmıştır. Bu ikinci saltanatı da kısa sürmüş, çünkü yine sağlığı ve yönetimdeki zorluklar nedeniyle 1623 yılında tahtı oğlu IV. Murad’a bırakmıştır.
II. Saltanatı ve Sonrası
I. Mustafa’nın ikinci saltanatı çok kısa sürmüş, ancak bu dönemde de yönetim büyük ölçüde saray ileri gelenleri ve devlet adamları tarafından yürütülmüştür. Zihinsel sağlık sorunları ve yönetim becerisinin eksikliği nedeniyle, hükümetin işleyişi kesintiye uğramıştır. Bu nedenle padişah tekrar tahttan indirilmiş ve yerine IV. Murad geçmiştir.
- Hapis Yılları: I. Mustafa, sonrasında hayatının büyük bir kısmını hapis içinde geçirmiştir. Psikolojik sağlık sorunları nedeniyle Osmanlı yönetimi onu hapis altında tutmuştur. Sonraki yıllarında, özellikle IV. Murad döneminde hapis yaşamı zorlaşmıştır. I. Mustafa’nın zihinsel sağlığı, onun yönetimindeki kararsızlıkları ve çalkantılı taht sürecini izleyen yıllarda daha da kötüleşmiştir.
- Ölümü: Mustafa tahttan indirildikten on altı yıl sonra, 20 Ocak 1639 günü sinir hastalığından Topkapı Sarayı’nda vefat etti.
